مقدمه: جنگ صلح دو عارضه ای همیشگی در زندگی اجتماعی انسان بوده است. متفکران زیادی در گذشته تلاش کرده اند که راههای مطمئن برای خاتمه دادن به جنگ و خشونت پیدا کنند اما کمتر موفق بوده اند. در قرن ۱۸ رساله ایمانوئیل کانت فیلسوف مشهور پروسی ، تحت عنوان :«صلح پایدار» عواملی را برای رسیدن به صلح همیشگی مطرح کرد که بعد ها توجه زیادی را به خود جلب نمود. در قرن بیستم در ختم جنگ جهانی اول نهاد جامعه ملل برای پاسداری از صلح تاسیس شد و بیانیه چهارده ماده ی ویلسون درباره محکومیت استعمار و دادن حق تعیین سرنوشت به همه ملتهای تحت ستم و بردگی قدرتهای اروپایی و در نهایت در ختم جنگ دوم جهانی که سازمان ملل متحد به وجود آمد ،همه این رویداد ها از رساله کانت الهام گرفته اند. صلح پایدار تنها صلحی است که ارزش بر رسی و تحقیق را دارد. صلحی که هرگز به دنبال خود شاهد خشونت و جنگی نباشد، صلح پایدارنامیده می شود .
کانت در این رساله بین صلح و دمکراسی رابطه برقرار می کند و معتقد است که دمکراسی می تواند جلو جنگ را در داخل و خارج یک کشور بگیرد. به باور کانت، حکومتهای دمکراتیک چون حکومت مردم می باشند بنا براین ، طرفدار صلح اند نه کسب قدرت و جنگ طلبی. زیرا مردم جنگ طلب نیستند و از وقوع جنگ متضرر می شوند.( زهرا نوع پرست(۱۳۸۸ ):۱۲ ).
همگرایی و همکاری بین کشورها به نظر کانت ، موجب تنوع فرهنگی می شود و به مردم حق و فرصت انتخاب فرهنگ برتر را می دهد. اتحاد کشورها مانع جنگ طلبی حاکمان مستبد و خود کامه می گردد بسیاری از متفکران لیبرال و حتی متفکران واقعگرا به پیروی از کانت، رابطه بین دمکراسی و صلح را تایید کرده اند. واقع گرایان در روابط بین کشورها بیشتر به نقش موازنه قدرت در برقراری صلح تاکید دارند همین ها در مناسبات داخلی به رابطه نظام دمکراتیک و صلح اعتراف دارند. کانت برای رسیدن به صلح پایدار پیش شرطهای ذیل را مطرح کرده است: « ۱. قانون اساسی کشور جمهوری باید متضمن آزادی و مساوات شهروندان و تفکیک قوا باشد. ۲. شناسایی حقوق مشروع تمام شهروندان و جمهوری های دیگر، باعث بنیاد اخلاقی می گردد که براساس آن می توان اتحاد صلح آمیز را با معاهده ای در خصوص حقوق بین المللی و سازمان ملل به وجود آورد. ۳. تدوین قانون جهانی که تجارت آزاد را برای روابط فرامرزی و ایجاد انگیزه های مادی برای تفاهم و نه درگیری ایجاد نماید. (محمودی، سید علی (۱۳۸۵): ۱۶ ).
مردم افغانستان هم که چندین دهه می شود قربانی جنگ و خشونت اند، به دنبال صلح پایدار در تلاش اند. در این سالها تب این تلاشها بسیار بالا رفته و نبض صلح طلبی در همه جا به شدت می زند. شهید وحدت ملی که زندگی مردم خویش را در دهه های شصت و هفتاد در جهنم سوزان جنگ می دید ، به عنوان یک مبارز و عالم دین پیوسته در پی یافتن راهی برای خاموش کردن این آتش هولناک در تلاش بود. او می خواست جنگ برای همیشه از این جغرافیا محو شود صلح برقرار گردد.
شهید وحدت ملی از متون دینی و تجربه بشری به خوبی آموخته بود که با نظام های سیاسی ی مستقر شود که دیگر درپی آن ناقوس جنگ و خشونت برای ابد خ خودکامه و در سایه سلطه حاکمان جبار هرگز نمی توان به صلحی پایدار در کشور دست یافت. او تشخیص داده بود یگانه راهی که کشور و مردم را به صلح دائمی می رساند، دمکراسی است. به نظر او صلح دمکراتیک بود که می توانست صلح پایدار باشد.
اما اینکه چه مدلی از دمکراسی های موجود می تواند ما را به این هدف برساند، شهید وحدت ملی به معنای برابر با مدل انجمنی و دمکراسی سهمیه ای نظر داشت. دمکراسی اکثریتی نوعا برای یک ساختار ناهمگون قومی و مذهبی و فرهنگی دارد، مدلی از دمکراسی جامعه نا همگن و دارای ساختار موزاییکی بحران آفرین بوده است. مدل دمکراسی اکثریتی اگر در کشوری دارای ساختار همگن فرهنگی نسخه ای خوبی برای توسعه یافتگی باشد اما در جامعه های به اصطلاح جامعه شناسان « چند پاره» به جای ثبات آفرینی بی ثباتی و خشونت تولید می کند و بحران می آفریند. در افغانستان که جامعه اش باید طراحی شود که مردم از همه اقوام و فرهنگ ها در نظام برآمده از آن به سان یک آیینه خود را تماشا کنند و از نظام حس بیگانگی پیدا ننمایند. این هدف در استقرار مدل دمکراسی انجمنی قابل تحقق است نه مدل اکثریتی.
اگر به این فرازها از سخنان شهید وحدت ملی دقت کنیم ، مدعای فوق را تصدیق خواهیم نمود:« ۱. هدف ما تشکیل حکومتی اسلامی ، مردمی ، فراگیر و مبتنی بر عدالت اجتماعی در افغانستان است. ۲. هر کسی در اینجا باید حق داشته باشد که برای تعیین سرنوشت خود تصمیم بگیرد. ۳. هدف ما تأمین حقوق همه مردم به تناسب نفوس و حضور شان در این کشور است.( احیای هویت(۱۳۷۳): ۳۳). ». بنا براین ، راهبرد ی که این شهید برای رسیدن به صلح پایدار مد نظر داشته، استقرار مدل دمکراسی انجمنی در کشور بوده است.
اصول دمکراسی انجمنی: ۱. وجود ائتلاف بزرگی از نخبگان. ۲. مشارکت نمایندگان همه اقوام و فرهنگ ها در تصمیم گیری های سیاسی و مهم کشوری. ۳. خود مختاری گروهها در اداره محلی خود. ۴. تناسبی بودن ساختار قدرت و نظام انتخاباتی کشور. ۵. اختصاص حق وتوی متقابل به گروه های قومی.».
حق وتو می تواند این ظرفیت را به گروههای اقلیت بدهد که هر تصمیمی را که منافع شان را تهدید می کند، وتو و غیر اجرایی سازد. ساختار تناسبی برای هر گروه جایگاه مشخص در قدرت تعریف می کند و هیچ گروهی از حذف از ساختار نظام بیمی ندارد. این مدل به تجربه در کشورهای چند قومی و دارای تنوع فرهنگی در اروپا، آسیا و خاورمیانه موفق بوده است. برای مثال : در لبنان از ۱۹۷۵ تا کنون در میان جناحهای داخلی جنگ و خشونتی وجود نداشته است.
این راهبرد شهید وحدت ملی در دهه اول قرن بیست و یک، مورد توجه قرار نگرفت و مدل دمکراسی اکثریتی در قانون اساسی درج شد و بعد از دو دهه رفته رفته اقوام تاجیک، هزاره و ازبیک کاملا به شهروندان در حاشیه رانده شده و منفعل تبدیل شده و ساختار قدرت به سمت و سویی تک قومی شدن کامل به پیش رفت. در دهه نخست کم کم زمزمه های نا کارآمدی مدل دمکراسی اکثریتی از رسانه های آزاد ، گوشهای نخبگان را نوازش داد. هم اکنون تعداد قابل توجهی از نخبگان اقوام تاجیک ، هزاره و ازبیک به این نتیجه رسیده اند که در اولین فرصت برای تعدیل قانون اساسی و تغییر دمکراسی اکثریتی به مدل دمکراسی انجمنی تلاش کنند و راهبردی که می تواند هم عدالت اجتماعی را تامین نماید وهم صلح پایدار را در کشور مستقر سازد ؛ همین است. این راهبرد است که می تواند عدالت اجتماعی را تضمین نماید وهم نظام سیاسی ما را به آیینه قد نما برای همه اقوام تبدیل کند آیینه ای که همه سیمای خود را در آن بتوانند بنگرند. و در کشور خود احساس بیگانگی و غربت نداشته باشند.
والسلام علیکم و رحمت الله و برکاته .
گزارش تصویری «همایش صلح در اندیشه عالم مجاهد، رهبر شهید استاد عبدالعلی مزاری به مناسبت بیست و ششمین سالگرد شهادت رهبر شهید
- همایش صلح در اندیشه عالم مجاهد، رهبر شهید استاد عبدالعلی مزاری به مناسبت بیست و ششمین سالگرد شهادت رهبر شهید
- متن سخنرانی یارمحمد باقری در همایش صلح در اندیشه شهید مزاری: شهید وحدت ملی و راهبرد رسیدن به صلح پایدار
- متن سخنرانی قائم مقام دبیر کل مجمع جهانی اهل بیت(علیهم السلام) حجت الاسلام والمسلمین احمد احمدی تبار در همایش صلح در اندیشه عالم مجاهد، استاد عبدالعلی مزاری(ره) به مناسبت بیست و ششمین سالگرد شهادت
- حجت الاسلام والمسلمین علی اکبر ناصری، دبیر علمی همایش صلح در اندیشه عالم مجاهد، رهبر شهید استاد عبدالعلی مزاری: ما حقوق ملیت های محروم را می‌خواهیم و از آن دفاع می کنیم
- قرائت شعر در «همایش صلح در اندیشه عالم مجاهد استاد عبدالعلی مزاری رحمت الله علیه»، به مناسبت بیست و ششمین سالگرد شهادت رهبر شهید(ره)
- نمایشگاه منطق مقاومت و صلح در حاشیه «همایش صلح در اندیشه عالم مجاهد، رهبر شهید استاد عبدالعلی مزاری»
- متن سخنرانی حمید زکی در همایش صلح در اندیشه شهید مزاری: شهید مزاری و صلح پایدار
ثبت دیدگاه